Biliyorsunuz yasalarımız çalışanlara çeşitli iş güvenceleri sağlıyor. Kıdem tazminatı, işsizlik maaşı ve en önemlisi işe iade imkânı. 6 aydan fazla çalışan ve iş yerinde 30’dan fazla personel olması durumunda işten çıkartılanlar dava açarak işe iade ediliyor ya da en az 4 brüt maaş tazminat kazanıyor. Burada iki şart görünse de bir üçüncü şart daha var. O da belli yetkilerle donatılmış yönetici olmamak… Yasalar işyerlerindeki yöneticileri farklı statülerde tarif ediyor. İşveren vekili olarak çeşitli hukuki sorumluluklar üstlenen yöneticiler için bir sınır yok. Yani bir şirkette işveren adına hareket eden ve iş yerinin yönetiminde yer alan kimseler işveren vekili olarak tanımlanıyor. Buradaki tanım geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Yani işveren vekili olarak genel müdür de bu tanıma girerken bir fabrikadaki ustabaşı da vekil sayılıyor. Bu anlamda hukuki sorumlulukları olan işven vekillerinin iş güvencesi bulunuyor. Yani işten çıkartıldıklarında işe iade hakları var. Bu kişilerin eylem ve işlemlerinden patron da sorumlu oluyor.
BÜTÜNÜNÜ YÖNETİYORSA YANDI
Fakat şirketin bütününü yöneten müdürler ile işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan aynı zamanda işyerinin bütününü yöneten işveren vekilleri için uygulama farklı oluyor. Diğer bir deyişle, bu tür imza yetkisine sahip yöneticiler ve müdürler iş güvencesinden yararlanamıyor ve çıkartıldıklarında işe iade davası açamıyor. Burada görev tanımları önem kazanıyor. Yani genel müdür olmasına rağmen işletmenin bütününü yönetme yetkisi bulunmuyorsa o zaman iş güvencesinden yararlanabiliyor. Ya da bir insan kaynakları müdürünün işe alma ve işten çıkartmaya yetkisi yoksa, o da yararlanıyor. Ya da bu insan kaynakları müdürünün işten çıkartma ya da alma yetkisi olmasına rağmen işyerinin bütününü yönetme durumu yoksa yine yararlanabiliyor. Şirket idarecilerine verilen sıfatlardan çok, yaptıkları iş ve yetkileri önem kazanıyor. Bu durum özellikle çok şubeli büyük şirketlerde ortaya çıkıyor. Örneğin bir bankanın taşrada bir şubesinin müdürü o şubenin tümünü sevk ve idare etmesine rağmen tek başına işten atma ya da alma yetkisi yoksa iş güvencesi hakkından yararlanabiliyor.
1 YIL SÜRE VAR
1 yılı doldurmama 15 gün kala işten çıkarıldım. İhbarı aldım ama kıdem tazminatı alamadım. Mahkemeye başvursam tazminat alabilir miyim? Ahmet CERİTOĞLU
Kıdem tazminatı için en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor. Bu yüzden 1 yılın altındaki çalışmalara tazminat verilmiyor. Çoğu işyeri bu hileye başvuruyor. Hatta yeniden birinci ayda giriş yapan yerler var. Buradaki kötü niyeti ispatlamanız gerekebilir. Bir hukukçuya danışmanızı öneririm.
SÖZLEŞMEYE BAKIN
Uluslararası bir firmada 23 yıldan bu yana çalışıyorum. Bu süre içinde üniversite diploması aldım, çeşitli eğitimlere katılarak başarıyla bitirdim. Ama maaşıma zam yapılmadı. Ne yapabilirim? (ismi saklı) İş verenlerin zam yapma mecburiyeti bulunmuyor. Yasa sadece asgari ücret altında maaş verilmeyeceğini söylüyor. Ancak sözleşmenizde bir zam oranı varsa, ya da eğitiminize göre maaş artar deniliyorsa tazminat talep edebilirsiniz.
İHBAR ÖDERSİNİZ
7 yıldır çalıştığım işyerimden kendi işimi kurmak için kendi isteğim ile ayrılmak istiyorum, kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı hakkım olur mu? Selim SARI
Kendi isteğiniz ile ayrılmanız durumunda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alamazsınız. Hatta zamanında bildirmezseniz ihbar tazminatını siz ödemek durumunda bile kalabilirsiniz. O yüzden ihbar süresine dikkat ederek dilekçenizi verin.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
26.10.1973 doğumluyum. İşe başlama tarihim 01.09.2006. 3.361 günüm var. Ne zaman emekliliği hak ederim? Zehra UÇTAŞ
58 yaşında ve 7 bin günle emekli olursunuz. Yaş beklemek için yani kısmi emeklilik için 25 yıl sigortalılık ve 4.500 gün gerekiyor. 4.500 günü bulsanız da 25 yıl 2031’de doluyor.
Doğum tarihim, 01.12.1969. SGK başlangıç tarihim, 01.12.1989. Toplam 7.800 günüm var. Askerliğimi 1994 senesinde yaptım. Aykut ÖZKAN
25 yıl 52 yaş ve 5.525 prim günü şartlarına tabisiniz. Priminiz tamam. Askerlik sigortadan sonra borçlanmaya lüzum yok. 01.12.2021 tarihinde emekli olursunuz.
Babamın doğum tarihi 01.05.1966. sigorta başlangıç tarihi 01.03.1989. Prim gün sayısı 4.023 Yasin KAPLAN
25 yıl 51 yaş ve 5.450 prim günü şartlarınız var. Yaş seneye dolacak ama prim eksik. Geriye doğru ödeme yok. Primi çalışarak doldursun. Tamamını isteğe bağlı öderse Bağ-Kur’a tabi olur dikkat!
18.12.1970 doğumluyum. 21.07.1994 tarihinde sigortalı oldum. Askerliğimi 1991 yılında yaptım. 6.300 günüm var. Askerlik borçlanmama gerek var mı? Sinan AKIŞIK
25 yıl 55 yaş ve 5.750 prim günü şartlarına tabisiniz. İki aylık askerlik borçlanması ile yaş şartınızı 54 yapabilirsiniz. Priminiz tamam yılınız 2019’da dolacak. Yaşınızı tamamlayıp emekli olursunuz.
Sorularınızı bekliyoruz
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk. erdem@sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter’dan @ farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.
